Ικανά παιδιά

Ο γονικός ρόλος ίσως να είναι από τους πιο απαιτητικούς ρόλους που καλείται κανείς να αναλάβει. Οι γονείς καλούνται να παρέχουν φροντίδα και υποστήριξη στα παιδιά τους, να βοηθούν στην ανάπτυξη τους και να τα ενισχύουν ώστε να αναπτύξουν τις δικές τους ικανότητες και δεξιότητες. Το να είναι κανείς γονέας δεν έρχεται με οδηγίες και ίσως αυτό να είναι το μεγαλύτερο παράπονο των γονέων! «Μην του δίνεις σημασία, θα σταματήσει» , «Δώσ’ του σημασία, αυτό θέλει», «Μην την αφήνεις να κλαίει», «Άστη να κλάψει, δε θα πάθει τίποτα», «Μην το κακομαθαίνεις», «Εσύ φταις που του τα ‘χεις όλα έτοιμα», «Δε χρειάζεται να κάνεις κάτι, αγόρι είναι», «Τα κορίτσια πάντα είναι τόσο κλαψιάρικα».  Οι οδηγίες και οι συμβουλές είναι συνήθως τόσο γενικές και κατευθυντικές που δεν συνυπολογίζουν την μοναδικότητα των ανθρώπων. Δεν ταιριάζουν όλες οι συμβουλές σε όλους τους γονείς ούτε σε όλα τα παιδιά! 

Οι γονείς είναι ανυποψίαστοι για τη δύναμη που έχουν οι απόψεις και ο λόγος τους. Όταν οι λέξεις συνοδεύονται με πράξεις το μήνυμα φτάνει στο παιδί πιο άμεσα. Όταν όμως το λεκτικό μήνυμα είναι διαφορετικό από τη συμπεριφορά, τότε το παιδί μπερδεύεται και δε ξέρει τι από τα δύο να ακολουθήσει. Όταν την ίδια στιγμή που ακούει «μην φωνάζεις», το ακούει με φωνές, μπερδεύεται. Καλείται να αποφασίσει τι είναι πιο λειτουργικό γι’ αυτόν χωρίς να έχει τα απαραίτητα εφόδια και εργαλεία. Πώς θα επιλέξει; Με τι κριτήριο; Αφού αυτό βλέπει να λειτουργεί. Γιατί να επιλέξει κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που κάνει ο γονέας του; Όταν ακούει «να επιμένεις μέχρι να τα καταφέρεις», αλλά οι γονείς του του κάνουν παρατήρηση που επιμένει να καταφέρει να δει τηλεόραση λίγη ώρα ακόμα, μπερδεύεται. Τι πρέπει να κάνει; Να επιμένει τελικά ή όχι; Να επιμένει με όρους; Ποιος τους θέτει αυτούς τους όρους; Ποιον εξυπηρετούν; 

Σημασία δεν έχει τι ακούει ή τι βλέπει ένα παιδί αλλά να υπάρχει συνέπεια ανάμεσα σε αυτά τα δύο με στόχο την υγιή, ψυχικά και σωματικά, ανάπτυξη του παιδιού. Το ένα να συμπληρώνει το άλλο με σκοπό την αυτονομία του παιδιού! Ένα παιδί προσκολλημένο στους γονείς δε βιώνει τη χαρά της αυτονομίας. Ένα παιδί που στη προσπάθειά του να αυτονομηθεί, δυσκολεύει τους γονείς του, ενοχοποιείται και δε θέλει να αυτονομηθεί για να μη τους δυσκολέψει περισσότερο. Ένα παιδί που είναι αυτόνομο και νιώθει την ασφάλεια, την εμπιστοσύνη και τη σιγουριά των γονέων, χαίρεται την αυτονομία του και την μοιράζεται μαζί τους!  

Τα παιδιά διεκδικούν συχνά να «τεντώσουν» τα όρια των γονέων ώστε να επιβεβαιώσουν τη σταθερότητα των ορίων και τη σιγουριά των γονέων που τα θέτουν. Αν ο γονέας υποκύψει χωρίς όρους, εκπαιδεύει άτυπα το παιδί να διεκδικήσει ακόμα περισσότερο την επόμενη φορά, πιο έντονα και πιο επίμονα. Όταν το παιδί ζητά έτοιμες λύσεις, χωρίς κόπο κι ο γονέας τις δίνει, για να εξυπηρετήσει και τις δικές του ανάγκες κι επιθυμίες, τότε χαρίζεται στο παιδί. Καθώς υποκύπτει δίνει ένα άτυπο αλλά ισχυρό μήνυμα στο παιδί ότι ο τρόπος του «πιάνει». «Δεν αντέχω να το πηγαίνω κάθε βράδυ στο κρεβάτι του, αναγκαστικά κοιμόμαστε μαζί», «Δεν θέλει να τρώει μόνος του, αναγκαστικά τον ταΐζω», «Αντιδρά όταν πρέπει να φτιάξει την τσάντα της, αναγκαστικά της την φτιάχνω εγώ».

Από την άλλη, όταν οι γονείς θέτουν σαφή και σταθερά όρια, τα παιδιά αισθάνονται ασφαλή και προστατευμένα. Ένα παιδί που ενώ διεκδικεί διαφορετική μεταχείριση βλέπει ότι δεν αλλάζει κάτι, όσο επιμένει, μπορεί να αισθανθεί ασφαλές και σίγουρο και με εμπιστοσύνη κι αυτοπεποίθηση θα βγει να εξερευνήσει τον κόσμο. Θα επιμένει να διεκδικεί τις έτοιμες λύσεις αλλά όσο δεν θα τις παίρνει, αυτή η διεκδίκηση θα αποδυναμωθεί. Θα αντικατασταθεί με την επιθυμία να μοιραστεί με τους γονείς του κάτι που κατάφερε μόνος του. Έτσι θα μεγαλώνει και θα γίνεται ικανό να κατακτήσει όσα απαιτεί η αναπτυξιακή φάση στην οποία βρίσκεται έχοντας ως υποστηρικτές και βοηθούς τους γονείς του. «Καταλαβαίνω ότι είσαι κουρασμένος αλλά χρειάζεται να μαζέψεις τα παιχνίδια σου πριν κοιμηθείς», «Φαίνεσαι πολύ κουρασμένη για να αποφασίσεις τι θα βάλεις αύριο στο σχολείο, τι λες για ένα από αυτά τα δύο φορέματα;», «Κι εμένα θα μου φαινόταν βουνό τόσο πολύ διάβασμα. Τι θα σε βοηθούσε να τα κάνεις πιο γρήγορα;».

Είναι πολύ καλύτερο να μεγαλώνει κανείς ικανά παιδιά και όχι μόνο ασφαλή. Έτσι μόνο μπορεί να αναδειχθεί το πλήρες δυναμικό του παιδιού και ν’ αξιοποιηθεί. Σε αντίθετη περίπτωση, αναδύεται ο κίνδυνος της μόνιμης παιδικότητας και της απόλυτης αχρηστίας.

«Θες ικανά παιδιά;»